Σύμφωνα με τον ΠΟΥ

Η παιδική κακοποίηση περιλαμβάνει όλες τις  μορφές σωματικής ή/και συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης-αδιαφορίας, εργασιακής-εμπορικής και κάθε άλλης μορφής εκμετάλλευση, οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα  την πραγματική ή εν δυνάμει βλάβη στην υγεία, επιβίωση, ανάπτυξη και αξιοπρέπεια του παιδιού μέσα στο πλαίσιο μια σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και «εξουσίας».

Μορφές

• Κακομεταχείριση
• Bullying
• Βία μεταξύ ανηλίκων
• Συντροφική βία
• Σεξουαλική βία
• Συναισθηματική ή ψυχολογική βία

Κακομεταχείριση

Η κακομεταχείριση (συμπεριλαμβανομένης της βίαιης τιμωρίας) περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική ή συναισθηματική βία και παραμέληση βρεφών, παιδιών και εφήβων από γονείς, φροντιστές και άλλα πρόσωπα στο πλαίσιο μιας σχέσης εξουσίας, που συμβαίνει πιο συχνά στο σπίτι αλλά και σε άλλους χώρους, όπως σχολεία και μονάδες φροντίδας παιδιών.

Eνδοσχολική βία και εκφοβισμός (bullying)

Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός αναφέρεται σε κάθε μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής, συναισθηματικής, κοινωνικής, ρατσιστικής, σεξουαλικής, ηλεκτρονικής, διαδικτυακής ή άλλης βίας και παραβατικής συμπεριφοράς, που πλήττει τη σχολική κοινότητα και διαταράσσει την εκπαιδευτική διαδικασία.

Βία μεταξύ ανηλίκων

Η βία μεταξύ ανηλίκων αναφέρεται σε άτομα ηλικίας από 10 έως 29 ετών, που συμβαίνει συνήθως στα πλαίσια μίας κοινότητας μεταξύ γνωστών και αγνώστων, και περιλαμβάνει σωματική επίθεση με ή χωρίς τη χρήση όπλων (όπλα, μαχαίρια, κ.ά.) με ενδεχόμενη εμπλοκή συμμοριών.

Συντροφική βία

Η συντροφική βία (ή ενδοοικογενειακή βία) περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική ή/και συναισθηματική βία από έναν από τους συντρόφους ή από έναν πρώην σύντροφο. Αν και στην πλειοψηφία τα περιστατικά αφορούν γυναίκες, υπάρχουν και περιστατικά βίας από γυναίκες προς τους άντρες. Τα περιστατικά βίας μπορεί να αφορούν σε γάμους κοριτσιών και σε πρώιμους ή αναγκαστικούς γάμους.

Σεξουαλική βία

Η σεξουαλική βία περιλαμβάνει την συμμετοχή ενός παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα (είτε ολοκληρωμένη είτε απόπειρα) χωρίς συναίνεση. Επίσης, μπορεί να περιλαμβάνει και πράξεις σεξουαλικής φύσης χωρίς επαφή (όπως ηδονοβλεψία ή σεξουαλική παρενόχληση), καθώς και εμπορία ανθρώπων και διαδικτυακή εκμετάλλευση.

Συναισθηματική ή ψυχολογική βία

Η συναισθηματική ή ψυχολογική βία περιλαμβάνει τον περιορισμό των κινήσεων του παιδιού, την υποτίμηση, τον χλευασμό, τις απειλές και τον εκφοβισμό, τις διακρίσεις, την απόρριψη και άλλες μη σωματικές μορφές εχθρικής μεταχείρισης. Επιπλέον, περιλαμβάνει και την μαρτυρία των παιδιών σε πράξεις βίας μεταξύ δύο ή περισσότερων άλλων ατόμων.

Συναισθηματική ή ψυχολογική βία και μαρτυρία

Η βία περιλαμβάνει τον περιορισμό των κινήσεων του παιδιού, την υποτίμηση, τον χλευασμό, τις απειλές και τον εκφοβισμό, τις διακρίσεις, την απόρριψη και άλλες μη σωματικές μορφές εχθρικής μεταχείρισης. Η μαρτυρία της βίας μπορεί να περιλαμβάνει εξαναγκασμός ενός παιδιού να παρατηρήσει μια πράξη βίας ή την παρεμπίπτουσα μαρτυρία βίας μεταξύ δύο ή περισσότερων άλλων προσώπων.

Ενδείξεις

Για την πρόληψη και την αποτελεσματική παρέμβαση σε περιστατικά κακοποίησης παιδιών είναι απαραίτητη η έγκαιρη αναγνώριση των ενδείξεων πιθανής κακοποίησης/κακομεταχείρισης. Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω ορισμένες ενδείξεις και σημάδια που μπορεί να οδηγήσουν στην αναγνώριση ύπαρξης πιθανής κακοποίησης.

·    Ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση του παιδιού, στη σχολική επίδοση ή απουσία του παιδιού από το σχολείο, χωρίς να υπάρχει κάποιο συμβάν το οποίο να εξηγεί αυτές τις αλλαγές.

·    Εμφάνιση ή επιδείνωση μαθησιακών προβλημάτων, τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια ειδική μαθησιακή δυσκολία ή σε άλλα συγκεκριμένα ψυχολογικά ή σωματικά αίτια.

·    Συχνές περίοδοι ασθένειας του παιδιού, χωρίς να υπάρχει επαρκής φροντίδα και υποστήριξη του παιδιού σε σωματικά και γενικότερα προβλήματα υγείας.

·    Το παιδί φαίνεται να βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση ανησυχίας, διέγερσης και εγρήγορσης, σαν να περιμένει κάτι κακό το οποίο πρόκειται να συμβεί.

·    Σωματικές κακώσεις και βλάβες (π.χ. μώλωπες, χτυπήματα, εκδορές, δαγκωνιές, καψίματα, εξαρθρώσεις, κατάγματα και άλλα), που μπορεί να επαναλαμβάνονται και οι οποίες δεν αιτιολογούνται επαρκώς, δεν αντιμετωπίζονται ιατρικά ή καλύπτονται επιμελώς και σκόπιμα από ανάλογα ρούχα.

·    Το παιδί παραπονιέται ότι πονάει, αναφέρει τραυματισμό ή δείχνει να δυσκολεύεται στις κινήσεις του.

·    Το παιδί φαίνεται φοβισμένο απέναντι στην επικοινωνία του ειδικού (θεραπευτή, εκπαιδευτικού, ιατρού) με τους γονείς του ή δείχνει να φοβάται την παροχή ιατρικής βοήθειας.

·    Το παιδί είναι επιφυλακτικό και αποτραβιέται ή απομακρύνεται όταν κάποιος ενήλικας προσπαθεί να το πλησιάσει.

·    Το παιδί παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικά συμπτώματα, ασυνήθιστη επιθετική συμπεριφορά, αντιδράσεις φόβου, θυμού, άγχους, ή επίδειξη υπερβολικής παθητικότητας, εξαρτήσεις, αυτοκαταστροφικές ή ετεροκαταστροφικές τάσεις και τάσεις φυγής), μεταβολές στη διατροφή (π.χ. υπερφαγία ή ανορεξία), μεταβολές στον ύπνο (π.χ. αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος), συχνά ατυχήματα, κακή σωματική υγιεινή και παραμέληση εαυτού.